Visie
Visie
De Vrije Ruimte is dé plek voor democratisch onderwijs. Hier kunnen mensen zelfgestuurd leren op basis van gelijkwaardigheid en wederzijds respect.
Onze school voor basis- en voortgezet onderwijs wil onderdeel zijn van een integraal kindcentrum waar mensen ondernemer zijn van hun eigen leven. Wij bieden een uitdagende leeromgeving en zijn gehuisvest in een gebouw dat past bij onze manier van onderwijs. Wij volgen de ontwikkeling van leerlingen en helpen hen daarbij.
We vormen een gemeenschap van leerlingen, begeleiders, ondersteuners, en ouders. We zijn een onderdeel van het onderwijsaanbod in Nederland en streven ernaar hiervoor financiering te krijgen van de overheid, van fondsen en uit andere bronnen. We ontvangen giften van een door ons opgezet netwerk om projecten te realiseren.
We zijn gesprekspartner van de overheid en delen onze kennis en ervaring op landelijk en Europees niveau met scholen en geïnteresseerden in democratisch onderwijs en sociocratische besluitvorming. We staan, kortom, midden in de samenleving.
In het democratische onderwijs ontwikkelen kinderen zich in vrijheid en gelijkwaardigheid. Dat betekent dat leerlingen zelfgestuurd leren en mee kunnen beslissen over de invulling van de leeromgeving. Het resulteert in authentieke, open-minded, verantwoordelijke personen die dichtbij zichzelf staan en zich kunnen manifesteren in de moderne samenleving.
Een democratische school is een leergemeenschap gebaseerd op twee pijlers:
• Vrijheid: leerlingen leren zelfgestuurd
• Gelijkwaardigheid: leerlingen kunnen meebeslissen over de invulling van de leeromgeving
Wij gaan er vanuit dat ieder mens vanaf zijn geboorte een innerlijke motivatie heeft om uitdagingen aan te gaan, grenzen te verleggen, kortom, om zich verder te ontwikkelen. Vaardigheden zoals het omrollen na ongeveer 4 maanden na de geboorte, het zelfstandig zitten na ongeveer 7 maanden, de eerste stapjes na ongeveer een jaar, vragen een behoorlijk doorzettingsvermogen. Kinderen gaan volledig op in hun eigen kunnen, blijven hun grenzen verkennen en verleggen, net zolang totdat iets lukt.
Innerlijke kracht
Wij hebben daarom volledig vertrouwen in de innerlijke kracht van het kind. Ons uitgangspunt is dan ook dat het niet nodig is om aan kinderen te trekken of te duwen, in cognitieve of andere zin. Mensen leren gemakkelijker, sneller en met meer plezier wanneer zij er voor open staan. Ze komen op hun eigen tijd, niveau en manier bij hun innerlijke, van nature aanwezige, motivatie om zich te ontwikkelen en respectvol om te gaan met zichzelf en hun omgeving. Op deze school krijgen de kinderen de ruimte die ze nodig hebben om die activiteiten te kunnen kiezen die hen het meeste opleveren. Dat zijn de dingen waar ze nog niet goed in zijn of vaardigheden die ze moeten hebben om verder te komen. Discipline en doorzettingsvermogen zijn er volgens ons vanzelf als de motivatie van binnenuit komt. In vrijheid durven kinderen fouten te maken, de gevolgen van de eigen daden te ervaren en hun eigen verantwoordelijkheid te nemen.
Sociocratie is een bestuursvorm die uitgaat van de gelijkwaardigheid van individuen. Die gelijkwaardigheid komt tot uiting in het consentbeginsel: een besluit kan alleen genomen worden wanneer niemand van de aanwezigen een overwegend beargumenteerd bezwaar heeft tegen het nemen van dat besluit. De school wordt bestuurd door docenten, leerlingen en ouders samen. Samen zijn we verantwoordelijk voor de kwaliteit van leven en leren op De Vrije Ruimte.
Kringen
In een sociocratische bestuursvorm is de organisatie opgebouwd uit kringen: groepen die ieder een eigen doel, beslissingsgebied en verantwoordelijkheid hebben. Zo kunnen er naar behoefte van de groep steeds nieuwe kringen ontstaan. Vaste kringen zijn de maandagkringen, de leerlingenkring, de kernkring onderwijs, begeleiderskring, de ouderkring, de schoolkring en de bestuurskring.
Zowel leerlingen, docenten als ouders kunnen hun kennis, ideeën en ervaringen inbrengen om de school levend te houden. Als de kringen te groot worden om effectief te kunnen vergaderen is de kring zelf verantwoordelijk om te zorgen voor een werkbare situatie, bijvoorbeeld door het oprichten van een hulpkring.
Schoolkring
De schoolkring is het hart van de school, het management: hier wordt het beleid gemaakt. In de schoolkring zitten een afgevaardigde en een domeinhouder uit de leerlingenkring, de kernkring onderwijs en de ouderkring. De schoolkring vergadert 1 x per maand.
Leerlingenkring
In de leerlingenkring (verantwoordelijk voor zaken die leerlingen aangaan) zitten een afgevaardigde en een domeinhouder uit de zes maandagkringen: onderbouw basisschool, middenbouw basisschool, bovenbouw basisschool, onderbouw middelbare school, middenbouw middelbare school, bovenbouw middelbare school. De leerlingenkring vergadert 1 x per week.
Kernkring Onderwijs
In de kernkring onderwijs (verantwoordelijk voor het onderwijs) zitten alle vaste begeleiders -degenen die drie of meer dagen op school werken en ook mentor zijn – van De Vrije Ruimte. De kernkring onderwijs vergadert 1 x per week.
Ouderkring
De ouderkring (verantwoordelijk voor zaken die ouders aangaan) bestaat uit alle ouders. De ouderkring vergadert 1 x per maand.
Bestuurskring
De bestuurskring bewaakt het concept van De Vrije Ruimte. De bestuurskring vergadert 1 x per maand.
Op De Vrije Ruimte zijn we er inmiddels van doordrongen: Living Values Education -waardenonderwijs voor kinderen en jongeren van 4 tot en met 21 jaar- heeft een grote meerwaarde. Dat geldt voor de dagelijkse gang van zaken op school, maar ook en vooral voor de ontwikkeling van onze leerlingen. Met waardenonderwijs doen ze zelfkennis op en krijgen ze zelfvertrouwen, ze leren te reflecteren en ontwikkelen empathie, verkrijgen intellectuele diepgang en leren om onafhankelijk en kritisch te denken. Het werken met waarden stelt hen in staat om vanuit een persoonlijk evenwicht en gevoel van eigenwaarde straks hun eigen, unieke plaats in de samenleving in te nemen.
De Vrije Ruimte heeft ervoor gekozen om vanuit de eigen identiteit -een democratische school voor basis- en voortgezet onderwijs- Living Values Education schoolbreed als uitgangspunt te nemen. We zijn getraind met workshops voor begeleiders, ouders, vakleerkrachten en leerlingen. We werken met een meerjarig programma van 2,5 jaar, waarin elke waarde steeds voor een periode van 7 of 8 weken centraal staat.
De twaalf waarden van Living Values:
Vrede, Respect, Liefde, Verantwoordelijkheid, Eerlijkheid, Samenwerking, Geluk,
Verdraagzaamheid, Eenvoud, Bescheidenheid, Vrijheid en Verbondenheid.
De positieve ervaringen op De Vrije Ruimte zijn geen uitzondering. De meerwaarde van waardenonderwijs is in internationaal onderzoek aangetoond1, er is een internationaal netwerk van scholen dat Living Values Education toepast, het wordt ondersteund door UNICEF en UNESCO, en gepromoot door ALIVE (Association for Living Values Education International), een onafhankelijk non-profit netwerk van opvoeders over de hele wereld.
Is waardenonderwijs wel van deze tijd?
Ja, zelfs meer dan ooit. Van radicalisering en grootschalige migratie tot en met de emancipatie van de transgender, het zijn allemaal maatschappelijke actualiteiten die de waardendiscussie raken.
Nederland is een heterogene samenleving. Door verdere individualisering en globalisering zal dat alleen maar toenemen. De nieuwe generatie kinderen heeft wortels in verschillende culturen en godsdiensten. Living Values Education kan deze verschillen overbruggen omdat de waarden van Living Values niet exclusief zijn gerelateerd aan bepaalde culturen, tradities of godsdiensten, maar universeel zijn. Leerlingen én hun leerkrachten én hun ouders leren met Living Values dezelfde taal spreken.
Living Values Education: breed toepasbaar?
Als er één onderwerp toepasbaar is op elke school waar ook ter wereld, dan is het Living Values Education. Living Values is niet per se een nieuw, apart vak dat het rooster verder onder druk zet. Het leent zich uitstekend om geïntegreerd te worden in bestaande lessen. Er kan op ieder moment aandacht aan gegeven worden, in een kringgesprek en de dag- of weekopening, maar ook bij vakken als maatschappijleer, filosofie, geschiedenis, aardrijkskunde, het profielwerkstuk, bij het organiseren van een kamp, een buitenlandse reis of een internationale uitwisseling en uiteraard tijdens de vieringen die er zijn op school.
Living Values kan voor schoolbesturen als uitgangspunt worden genomen voor het algemene schoolbeleid. Dat kan betrekking hebben op het eten dat in de kantine wordt aangeboden, gedragsregels op het schoolplein en het anti-pestprotocol.
Living Values en ouderparticipatie
Als er één onderwerp is dat de thuissituatie raakt, dan is het wel waardenonderwijs. Als je thuis komt, kan je wel stoppen met rekenen en Frans, maar met waarden is het anders.
Living Values Education leent zich daarom goed om educatief partnerschap tussen ouders en school te concretiseren en zo de leerling op een consequente manier met de waarden in aanraking te brengen. Waardenonderwijs is een kansrijk terrein als het gaat om het intensiveren van ouderbetrokkenheid.
1 Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat waardenonderwijs de sfeer en de kwaliteit van de onderlinge relaties verhoogt en significant de leerresultaten bevordert. Zie onder andere “Values Education and Quality Teaching: The Double Helix”, Terry Lovat & Ron Toomey, Australië
Respect en verantwoordelijkheid zijn twee van de twaalf Living Values. Ook tijdens het eten op school en thuis breng je de Living Values in praktijk door je verantwoordelijk te voelen en respect te tonen voor onze planeet, het milieu, de dieren, de planten en de boeren die ons eten verbouwen en telen. Het eten in onze kantine is 100% biologisch, Fairtrade en milieuvriendelijk. Voor de catering en schoonmaak gebruiken wij producten die biologisch, eerlijk en milieuvriendelijk zijn.
De Vrije Ruimte is de eerste Fairtrade school in Den Haag.
Biologische maaltijden inbegrepen
In het souterrain maakt Dorien een heerlijke biologische lunch. In de ochtend is er iets te drinken en een snack bestaande uit rozijnen, ontbijtkoek en rijstwafel. De lunch bestaat uit brood met allerlei soorten (vegetarisch) beleg. Daarbij is er altijd nog iets extra’s, zoals soep, pasta of salades. Leerlingen, begeleiders en ouders verzorgen samen de lunch. In de middag is er vers fruit.
Een paar keer per jaar, voor de open middag, is het restaurant open voor iedereen. Bij Crazy Butler kun je heerlijke broodjes geserveerd krijgen van de leerlingen tegen een kleine vergoeding. De opbrengst is voor de school.
